Pravo na pristup dokumentima u posedu organa EU utvrđeno je osnivačkim ugovorima. Ugovorom iz Amsterdama (1997), kojim su izmenjeni i dopunjeni Ugovor o EU i ugovori o osnivanju Evropskih zajednica, obezbeđeno je pravo na pristup dokumentima EP, Saveta i EK svakom fizičkom licu koje ima boravište na teritoriji EU i pravnom licu čije je sedište registrovano na teritoriji EU.
Nakon stupanja na snagu Ugovora iz Lisabona, Povelja o osnovnim pravima EU, koja je usvojena kao politički dokument na Samitu u Nici 2000. godine, postala je izvor prava EU. U Naslovu V Povelje („Građanska prava”) utvrđeno je pravo na pristup dokumentima, odnosno potvrđeno je pravo na pristup dokumentima EP, Saveta i EK. U sistemu EU, pre stupanja na snagu Lisabonskog ugovora, načelo upravne transparentnosti u širem smislu formalno je važilo za Savet, EK i EP ali ne i za ostale organe i tela. Nakon stupanja na snagu Lisabonskog ugovora (2009), pristup informacijama postaje osnovno pravo u pravu EU. Sa jedne strane, član 15. Ugovora o funkcionisanju EU propisuje da „da bi se podsticala dobra uprava i obezbedilo učešće civilnog društva, organi, tela, službe i agencije Unije u najvećoj mogućoj meri poštuju načelo javnosti delovanja”, i ponavlja da „svaki građanin Unije i svako fizičko ili pravno lice koje ima prebivalište odnosno registrovano sedište u državi članici, ima pravo pristupa dokumentima organa, tela, službi i agencija Unije, bez obzira na nosač informacija na kom se nalaze“. Sa druge strane, Povelja Evropske unije o osnovnim pravima, eksplicitno garantuje „pravo svakog lica da ima pristup svom dosijeu (član 41) i pravo na pristup dokumentima organa EU (član 42). Pravo javnosti da zna postalo je osnovno pravo u pravu EU, pa se i od država članica očekuje da obezbede upravnu transparentnost u širem smislu.
Pristup dokumentima i informacijama od javnog značaja nastalih u okviru pregovora o članstvu između Republike Srbije i EU sprovodi se u skladu sa utvrđenim pravom i procedurama EU i Republike Srbije kojima je uređen pristup dokumentima u posedu organa javnih vlasti, odnosno ograničenje pristupa određenim dokumentima ili delovima dokumenata. Važno istaći da EU u svom pregovaračkom okviru naglašava da će proces biti zaštićen u skladu sa propisima EU o pristupu javnosti dokumentima u svim oblastima delovanja Unije.
Primena prava na pristup dokumentima u posedu organa EU bliže je definisana Uredbom EP i Saveta 1049/2001 o pristupu javnosti dokumentima EP, Saveta i EK. Uredba je usvojena 30. maja 2001. godine, a primenjuje se od 3. decembra 2001. Prva presuda Evropskog suda pravde zasnovana na odredbama Uredbe 1049/2001, doneta je 2003. godine u slučaju Messina v. Commission T-76/02. S obzirom na to da Uredba 1049/2001 i dalje predstavlja pravni osnov za pristup javnosti dokumentima EP, Saveta i EK, u nastavku teksta predstavljeni su procedura koja je utvrđena ovom uredbom, kao i ograničenja pristupu dokumentima. Poznavanje procedure za pristup dokumentima organa EU može biti višestruko značajno civilnom društvu i drugim zainteresovanim akterima koji prate proces pregovora i nastoje da doprinesu boljoj informisanosti građana i poštovanju načela vladavine prava i dobre uprave.