Poglavlje 1 - Slobodno kretanje robe
Sloboda kretanja robe, uz slobodu kretanja ljudi, usluga i kapitala, predstavlja jednu od osnovnih sloboda na kojima se zasniva Evropska unija, budući da jedinstveno i zajedničko unutrašnje tržište država članica čini samu srž evropskih integracija. Unutrašnje tržište EU je jedinstveno carinsko područje bez unutrašnjih granica, u kojem je, pored ostalog, osiguran slobodan promet robe. Ova sloboda predstavlja uklanjanje svih prepreka na području trgovine koje onemogućavaju plasiranje proizvoda koji su poreklom iz drugih država članica Unije na nacionalna tržišta, kao i usvajanje iste carinske tarife prema trećim zemljama.
Uklanjanje prepreka postiže se ujednačavanjem nacionalnih propisa i tehničkih zahteva za proizvode, posebno u onim oblastima/domenima na onim područjima gde je utvrđeno da postoji veći rizik za potrošače. Time se obezbeđuje jednak tretman svih proizvoda, što dovodi do povećanja konkurentnosti, nižih cena i većeg izbora za potrošače, a ujedno se osigurava jednak nivo zaštite javnog zdravlja, potrošača i životne sredine na celokupnom unutrašnjem evropskom tržištu. Na proizvode koji nisu obuhvaćeni evropskim zakonodavstvom primenjuje se načelo uzajamnog priznavanja, odnosno proizvodi koji su zakonito proizvedeni i stavljeni na tržište u jednoj državi članici mogu se slobodno plasirati na celom području Unije.
Sadržaj poglavlja o slobodnom kretanju robe sačinjavaju horizontalne mere, koje definišu tehničke propise kojima se reguliše infrastruktura kvaliteta (u koje spadaju: standardizacija, akreditacija, metrologija, ocenjivanje usaglašenosti i tržišni nadzor). Ovi propisi odnose se na sve proizvode i obuhvataju tzv. harmonizovano područje. Međutim, važno je napomenuti da ovo poglavlje obuhvata nacionalne propise država članica koji regulišu proizvode koji su zakonito proizvedeni i stavljeni na tržište u jednoj državi članici, a mogu se slobodno kretati unutar jedinstvenog tržišta EU. Ovi propisi obuhvataju tzv. neharmonizovano područje i na njih se primenjuje načelo uzajamnog priznavanja. Bitno je napomenuti da nacionalni propisi ne smeju da sadrže odredbe koje predstavljaju dodatni teret za ulazak stranih proizvoda na tržište.
Evropsko zakonodavstvo u ovoj oblasti prenosi se u potpunosti u domaće transponovanjem brojnih direktiva. Pored prenošenja evropskog prava u nacionalno zakonodavstvo u ovoj oblasti, neophodno je da zemlje kandidati tokom pregovora obezbede neometano sprovođenje i ispravnu primenu pravnih tekovina EU. To će zahtevati administrativne kapacitete neophodne za informisanje o ograničenjima u trgovini i za primenu horizontalnih i proceduralnih mera.
Koja je korist za Srbiju?
- plasiranje robe na evropsko tržište bez prepreka
- veća sigurnost proizvoda i kontrola kvaliteta
- izbegavanje dvostrukog testiranja
Postizanjem potpune usklađenosti domaćih propisa sa propisima EU obezbediće se poštovanje jedne od osnovnih sloboda jedinstvenog tržišta – slobode kretanja robe. Shodno tome, srpski proizvodi će se kretati na evropskom tržištu bez prepreka. Danom pristupanja EU Srbija postaje deo unutrašnjeg tržišta EU, na kojem važe jednaka pravila za sve proizvode iz država članica. Slobodno kretanje robe omogućiće da kvalitetni srpski proizvodi budu plasirani na evropsko tržište, a da istovremeno kvalitetni evropski proizvodi budu plasirani na srpsko tržište. Sertifikate izdate u Srbiji priznavaće sve države članice, čime će srpski proizvodi imati slobodan pristup evropskom tržištu, a srpski proizvođači će izbeći dvostruka testiranja prilikom plasiranja proizvoda na evropsko tržište, što će uticati i na smanjenje troškova. Radi zaštite potrošača i zdravlja, kao i postizanja veće bezbednosti proizvoda, uskladiće se nadzor sa nadležnim evropskim telima prilikom stavljanja proizvoda na tržište. (Brošura „Pregovaračka poglavlja – 35 koraka ka EU”, EU info-centar i Pregovarački tim za vođenje pregovora o pristupanju Srbije EU)
