Poglavlje 3 - Pravo poslovnog nastanjivanja i sloboda pružanja usluga
Sloboda pružanja usluga je jedna od četiri slobode neophodne za funkcionisanje unutrašnjeg tržišta EU, a obuhvata i pravo poslovnog nastanjivanja u bilo kojoj državi članici EU. Poslovno nastanjivanje znači pravo započinjanja i obavljanja delatnosti u bilo kojoj državi članici. Države članice treba da obezbede da pravo osnivanja privrednih društava za državljane i pravna lica iz EU u bilo kojoj državi članici, kao i sloboda pružanja prekograničnih usluga, ne budu ometani od strane nacionalnog zakonodavstva, uz izuzetke navedene u ugovoru. Cilj je da se u pružanju usluga uspostavi jedinstveno unutrašnje tržište, otklanjanjem pravnih i administrativnih prepreka za razvoj uslužnih delatnosti izmežu država članica.
Poseban izazov u ovom delu predstavlja usaglašavanje nacionalnog zakonodavstva sa Direktivom o uslugama. U smislu Direktive o uslugama da bismo neku aktivnost razumeli kao uslugu mora je pružati fizičko ili pravno lice za ekonomsku naknadu, drugim rečima, mora biti komercijalne prirode. Ova Direktiva reguliše sve usluge i njom se stvara obaveza pojednostavljenja administrativnih postupaka u području pružanja usluga, obezbeđuje veća transparentnost kroz osnivanje Jedinstvene kontakt tačke za usluge (JKT) i definiše lista zahteva koji se ne smeju primenjivati prilikom osnivanja preduzeća, kao ni prilikom prekograničnog pružanja usluga.
Pravne tekovina u ovom poglavlju predviđaju i pravila o regulisanim profesijama, kako bi se obezbedilo uzajamno priznavanje profesionalnih kvalifikacija i diploma među državama članicama. Za određene regulisane profesije potrebno je pratiti zajednički minimalni program obrazovanja kako bi se stečena kvalifikacija automatski priznala u nekoj državi članici EU. Reč je o: doktorima, stomatolozima, veterinarima, medicinskim sestrama, farmaceutima i arhitektama. Osobama koje se bave tim zanimanjima moraju se priznati kvalifikacije stečene u njihovim zemljama kako bi mogle obavljati te delatnosti bilo gde u EU. Kako bi se države kandidati za članstvo u EU prilagodile zakonodavstvu u smislu slobodnog kretanja usluga, stručne programe za obrazovanje moraće uskladiti s evropskim. Jednu od mera prilagođavanja jedinstvenom sistemu kvalifikacija EU predstavlja i Bolonjski proces koji se odnosi na visoko obrazovanje, a razmatra se u okviru Poglavlja 26 (Obrazovanje i kultura). Unutar Poglavlja 3 ipak postoje izuzeci: ne raspravlja se o uslugama u području finansija, poljoprivrede i prometa.
Procenjuje se da na području cele EU pružaoci poštanskih usluga distribuiraju gotovo 135 milijardi pošiljaka godišnje, od čega ostvaruju godišnji promet od 88 milijardi evra, što predstavlja gotovo 1% BDP-a EU. Cilj Evropske komisije je stvoriti zajedničko tržište za poštanske usluge i osigurati kvalitet usluga koje se pružaju, postepeno otvarajući taj sektor za tržišnu konkurenciju. Obaveza svih država članica je da osiguraju jednaku mogućnost obavljanja poštanskih usluga među više pružalaca usluga, sve u cilju poboljšavanja kvaliteta poštanskih usluga za građane EU, s namerom potpune liberalizacije poštanskih usluga kako bi se snizili troškovi potrošačima i kompanijama.
Koja je korist za Srbiju?
- Olakšanje poslovanja
- Prekogranično pružanje usluga, osnivanje preduzeća
- Mogućnost poslovnog nastanjivanja
- Priznavanje stručnih kvalifikacija iz matične države
Pristupanjem EU, u oblasti prekograničnog pružanja usluga, privrednim subjektima Srbije (fizičkim i pravnim licima) biće omogućeno slobodno pružanje usluga u svakoj državi članici EU, a da se u njima poslovno ne nastanjuju. Pravo poslovnog nastanjivanja omogućava poslovnim subjektima da započnu i obavljaju privredne delatnosti na stabilan i kontinuiran način u jednoj ili više država članica EU. Priznavanje stručnih kvalifikacija stečenih u matičnoj državi je jedan od preduslova za osnivanje poslovnog prebivalištva za obavljanje regulisanih profesija u drugoj državi članici EU. Lekarima, stomatolozima, farmaceutima, veterinarima, arhitektama, medicinskim sestrama opšte nege i babicama iz Srbije kvalifikacije će u drugim državama članicama biti, po pravilu, automatski priznate. Regulisane profesije koje ne ulaze u sistem automatskih priznavanja kvalifikacija, priznaju se u drugoj državi članici po opštem sistemu priznavanja. (Brošura „Pregovaračka poglavlja – 35 koraka ka EU”, EU info-centar i Pregovarački tim za vođenje pregovora o pristupanju Srbije EU)
