Primena principa partnerstva u politici regionalnog razvoja u Srbiji: Gde je mesto partnerstvu u novoj politici regionalnog razvoja?
Srbija, kao država u kojoj ne postoji jasna politika regionalnog razvoja, nema uređen pravni i strateški okvir u toj oblasti. Princip partnerstva, kao jedan od vodećih principa u ovoj politici, takođe nije uređen na odgovarajući način. Naime, ni u jednom od zvaničnih dokumenata u politici regionalnog razvoja u Srbiji nisu postavljene osnove primene ovog principa, niti je on usklađen sa principom partnerstva u kohezionoj politici Evropske unije. Takođe, tela (kao što su regionalni razvojni saveti i Nacionalni savet za regionalni razvoj) koja bi trebalo da okupljaju zainteresovane strane i tako oličavaju primenu principa partnerstva, gotovo da ne postoje.
„Princip partnerstva podrazumeva usku saradnju organa javnih vlasti, ekonomskih i socijalnih partnera, te organizacija koje predstavljaju civilno društvo na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou kroz celokupan programski ciklus koji se sastoji od pripreme, sprovođenja, praćenja i evaluacije.ˮ (Evropski kodeks ponašanja za partnerstvo, Uredba br. 240/2014, Službeni glasnik Evropske unije br. L 74)
Bez primene principa partnerstva, nema politike koja odgovara na stvarne potrebe svojih građana i regiona. Kao ukupna posledica ovako vođene politike, Srbija je danas država sa velikim razlikama u regionalnom razvoju. Prema zvaničnoj statistici Vlade, u Srbiji danas postoje samo dva razvijena statistička regiona (Beograd i Vojvodina), dok se tri vode kao nerazvijena ( Šumadija i Zapadna Srbija, Južna i Istočna Srbija i Kosovo i Metohija). Međutim, nije izvesno da li će se ovaj trend nastaviti, jer razvoj Vojvodine nije stalan. Takođe, danas u Srbiji postoji trećina izrazito nerazvijenih jedinica lokalne samouprave (ispod 60% republičkog proseka).
Preporuke: Princip partnerstva u novom strateškom i pravnom okviru
Na osnovu istraživanja koje je u 2015. godini radila Beogradska otvorena škola na temu primene principa partnerstva u politici regionalnog razvoja u Srbiji, izrađene su i preporuke koje treba da postave osnove za bolju i potpunu primenu principa partnerstva. Preduslov uspešne primene principa partnerstva u politici regionalnog razvoja jeste jasan i nov koncept politike regionalnog razvoja koji počiva na uređenom pravnom i strateškom okviru.
Prema tome, potrebno je usvojiti Strategiju ili Nacionalni plan regionalnog razvoja. Naime, od 2012. godine Srbija nema strateški dokument u oblasti regionalnog razvoja, te tako nema uređene pravce i ciljeve svog regionalnog razvoja. Takođe, potrebno je usvojiti izmene Zakona o regionalnom razvoju. Postojeći zakon usvojen je 2009. godine, dopunjen 2010. godine, a njegovi nedostaci i dalje nisu otklonjeni. U oba ova dokumenta potrebno je odrediti princip partnerstva u skladu sa njegovom odredbom u kohezionoj politici EU, ali i opisati osnove primene principa partnerstva. Pored toga, potrebno je uključiti propratne principe kao što su: princip otvorenosti, odgovornosti, ravnopravnosti, kontinuiteta i primene u smeru „odozdo-nagoreˮ. Ove odredbe potrebno je uneti u novu Odluku Skupštine Autonomne Pokrajine Vojvodina o pokrajinskoj upravi, kao i buduće regionalne razvojne strategije kako bi princip partnerstva i prateći principi bili prepoznati u svim regionima.
Pored toga, u Zakonu o regionalnom razvoju potrebno je jasno odrediti subjekte regionalnog razvoja i proširiti značenje ovog pojma na organizacije koje se bave društveno-ekonomskim razvojem i regionalne privredne komore. Prilikom određivanja novog pravnog i strateškog okvira u politici regionalnog razvoja, potrebno je voditi računa i o usklađivanju odredbi Zakona sa sistemom planiranja republičkog budžeta i sistema za upravljanje pristupnim fondovima EU. Na taj način bi se izbeglo stvaranje paralelnog sistema i usmeravanje resursa na različite oblasti.
***
Iako je današnja Srbija država sa velikim razlikama u regionalnom razvoju i bez jasne politike koja treba da odgovori na te velike razlike, ipak postoji prostor da „stvari krenu od početkaˮ. Naime, Srbija se trenutno nalazi u pregovorima o pristupanju EU, procesu koji menja čitavo društvo. Na osnovu ovih promena, Srbija može da planira i uspostavi novu politiku regionalnog razvoja. Međutim, Vlada Republike Srbije to mora da uradi u saradnji sa onima kojih se ta politika i tiče (zainteresovane strane). Jedino tako ova politika može da odgovori na potrebe svojih građana i regiona.
O politici koja se tiče svih, treba da odlučuju svi. Regionalni razvoj je upravo takva politika.
Autori: Vanja Dolapčev i Danijela Božović
Članak je nastao u okviru istraživačkog rada na projektu „Partnerstvo za razvoj: Unapređenje uloge civilnog društva u razvoju regionalne politike u Srbijiˮ. Stavovi autora ne odražavaju nužno i stavove Evropskog fonda za Balkan.
